Sporządziła:
adw. Anna Strumpf-Rybicka
Niektóre małżeństwa przeżywają czasami nieuniknione kryzysy, które składają się nierzadko na całkowity rozpad pożycia oraz kompletne rozejście się dróg obu małżonków. W takim przypadku mają oni zazwyczaj dwa wyjścia: postawić mogą na definitywny koniec, czyli rozwód, lub na rozłąkę, mającą na celu zastanowienie się nad sensem dalszego trwania związku – separację.
Rozwód wiąże się zatem z zupełnym i trwałym rozkładem małżeństwa, separacja z kolei z rozkładem zupełnym, lecz niekoniecznie trwałym.
Wspólne pożycie składa się na pozytywne relacje pomiędzy żoną a mężem, uczucia takie jak miłość i szacunek, a także fizyczne współżycie. W rozumieniu gospodarczym jest z to z kolei prowadzenie wspólnego domu, czasami również działalności, będącej własnością obojga małżonków.
Przyjrzyjmy się zatem bliżej pojęciom takim jak trwały i zupełny rozkład małżeństwa. Trwały rozkład małżeństwa następuje wtedy, kiedy nie widać żadnych przesłanek, co do dalszego wspólnego życia i powrotu do stanu sprzed kryzysu. Rozkład zupełny małżeństwa następuje natomiast, kiedy małżonkowie nie czują już między sobą żadnych więzi natury osobistej, wliczając w to tę rodzicielską, psychiczną i fizyczną oraz ekonomiczną.
Sprawy o rozwód i separacje różnią się również znacznie pod względem wynikających z nich skutków prawnych. Rozwód oznacza, że małżeństwo przestaje istnieć, zostaje całkowicie rozwiązane, a byli małżonkowie mogą zaangażować się w nowy związek małżeński. Separacja nie prowadzi z kolei do tak definitywnych rozwiązań i nie skutkuje zakończeniem małżeństwa. Jej następstwa mogą zostać zniesione za sprawą pogodzenia się pary lub orzeczenia Sądu.
Osoba, która zmieniła nazwisko podczas zawierania związku małżeńskiego ma prawo wrócić do poprzedniego jedynie podczas orzeczenia rozwodu. Orzeczenie separacji wyklucza taką możliwość. W celu zmiany nazwiska po uprawomocnionym wyroku o rozwodzie, należy złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie stanu cywilnego. Trzeba dołączyć do niego prawomocny wyrok sądu, orzekający rozwód oraz odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie.
Kolejne różnice dotyczą między innymi wzajemnej pomocy (np. w czasie choroby), do której małżonkowie zobowiązani są w czasie trwania separacji, a obowiązku tego nie muszą wypełniać po rozwodzie. Inne regulacje związane są także z alimentami, których okres wypłacania w przypadku rozwodu może być w niektórych przypadkach ograniczony czasowo, podczas gdy przy separacji takich ograniczeń nie ma.
W przypadku chęci wzięcia rozwodu, należy wnieść pozew do Sądu Okręgowego, znajdującego się najbliżej miejsca ostatniego zamieszkania małżonków, jeżeli choć jedno z nich wciąż tam przebywa. Orzeczenie Sądu o rozwodzie następuje po przeprowadzonej rozprawie.
Żądanie orzeczenia separacji jest z kolei rozpoznawane w trybie procesowym lub nieprocesowym. Proces wiąże się z sytuacją, kiedy małżonkowie mają małoletnie dziecko albo brak pomiędzy nimi zgodności co do orzeczenia separacji. Tryb nieprocesowy następuje wtedy, kiedy obie osoby są co do niej zgodne.